Dlaczego rybki akwariowe chorują?
Ryby akwariowe mogą chorować z różnych powodów, dokładnie tak samo jak inne zwierzęta. Zdarza się, że kupując rybę z niepewnego źródła przyniesiemy do swojego akwarium bakterie, wirusy lub pasożyty. Innym razem powodem może być niewłaściwa dieta (zwłaszcza przekarmianie), nieodpowiednia temperatura lub inne parametry zbiornika. Ryby oddychające tlenem atmosferycznym (np. bojowniki) mogą zachorować, gdy powietrze nad taflą jest zbyt słabo nagrzane (np. z powodu braku pokrywy nad zbiornikiem). Do chorób ryb akwariowych przyczynia się także przerybienie i nieprawidłowy dobór obsady. Ryzyko chorób można zminimalizować, zapewniając rybkom odpowiednie warunki i zachowując ostrożność podczas zakupu nowych ryb, jednak nigdy nie wykluczymy w pełni ryzyka zachorowania.
Choroby ryb akwariowych
Ospa rybia
Przyczyną ospy rybiej (inaczej nazywanej: ichtioftirioza) jest pierwotniak kulorzęsek, pasożyt, który bardzo szybko się rozprzestrzenia. Ospa rybia jest zaraźliwa i łatwo może przenieść się na inne ryby. Żyje pod naskórkiem lub w nabłonku oskrzeli, a najwięcej zakażeń ospą rybią obserwuje się latem. Ospę można nieświadomie „przynieść” do swojego akwarium wraz z rybami, roślinami lub żywym pokarmem nieznanego pochodzenia, a także poprzez używanie sprzętu akwarystycznego stosowanego wcześniej w innym akwarium.
Objawy: niepokój, ocieranie się ryb o przedmioty w akwarium lub o dno, białe plamki na ciele ryby, przypominające ziarenka piasku lub kaszę manną, niechęć do jedzenia, otarte, przekrwione miejsca na ciele, mgliste oczy, intensywne zabarwienie skrzeli, obrzęk, duża ilość śluzu.
Jak leczyć?
Ospa rybia wymaga szybkiej reakcji i – w miarę możliwości – odizolowania zarażonych ryb. Wodę należy stopniowo nagrzać do maksymalnej temperatury, jaką zniosą gatunki ryb, które zamierzamy leczyć (optymalnie – 30, a nawet 35 stopni). Sprzęt akwarystyczny (siatki, czyściki) należy odkazić.
Alternatywą jest zastosowanie roztworu soli (15-20 kg na 10l wody) i podgrzanie wody (jeśli to możliwe) do temperatury 27-28 stopni. Kąpiel w takim roztworze powinna trwać 3-4 dni, następnie wodę należy wymienić na słodką. Stosowanie roztworu soli jest niewskazane w przypadku neonków oraz kardynałków. Podczas podnoszenia temperatury dodatkowo napowietrzamy akwarium. Zamiast soli można zastosować: zieleń malachitową (Ichtiosan) w dawce 0,005 g/100 dm³ wody, błękit metylowy (0,3 g/100 dm³ wody), rivanol 1 g/500 dm³ wody (uzupełniać co 5-6 dni nieco mniejszą dawką). Można zastosować także preparat Tropical Ichtio.
Pleśniawka (saprolegnioza)
To choroba grzybicza, która rozwija się na uszkodzonych tkankach (uszkodzenia mogą być spowodowane przez urazy mechaniczne, a także przez bakterie lub pasożyty). Są na nią narażone chore lub osłabione ryby, a także te, które przebywają w nieodpowiednich warunkach. Pleśniawka może rozwijać się na obumarłej, niezapłodnionej ikrze. Zdrowe ryby w dobrej kondycji są odporne na tę chorobę.
Objawy: Na ciele ryby pojawiają się białe plamki z kłaczkami przypominającymi kłębki waty. Ryba jest osowiała, może ocierać się o przedmioty lub dno akwarium.
Jak leczyć? W akwarium robimy intensywną podmianę wody (nawet 50%), intensywnie napowietrzamy zbiornik i podnosimy temperaturę (w miarę możliwości do 28-30 stopni). Chore ryby należy odizolować na 6 dni, a zakażone miejsca przemyć wacikiem nasączonym roztworem nadmanganianu potasu lub rozcieńczoną jodyną. Dodatkowo można zastosować kąpiele lecznicze 2-3 razy w tygodniu, wykorzystując roztwór soli kuchennej (kąpiel powinna trwać 20 min) lub roztwór nadmanganianu potasu (czas kąpieli: 30-60 min). Można także zastosować preparat Mycoforte. Wspomagająco lub na początkowym etapie choroby można stosować preparat Tropical Healthosan.
Posocznica (puchlina wodna)
Na szczęście nie jest to zbyt częsta choroba. Powodują ją wirusy i bakterie, które atakują narządy wewnętrzne ryby. Posocznica pojawia się w źle prowadzonych akwariach, może być przenoszona z innych zakażonych zbiorników wraz z rybami, roślinami lub na sprzęcie akwarystycznym, zdarza się także przy przekarmianiu ryb i żywieniu obsady pokarmem słabej jakości. Szczególnie podatne na tę chorobę są ryby labiryntowe (np. bojowniki, gurami).
Objawy: bladość, nastroszone łuski, nadęty brzuch, apatia, wyłupiaste oczy, pływanie przy dnie.
Jak leczyć? Zwykle nie podejmuje się leczenia. Zakażone ryby należy jak najszybciej odizolować i uśmiercić. W przypadku wyjątkowo cennych okazów ryb czasem podejmuje się czasochłonne leczenie w konsultacji ze specjalistami.
Oodinioza (choroba aksamitna / welwetowa)
Tę chorobę powodują pasożytnicze pierwotniaki (bruzdnice). Oodinioza jest zakaźna, dlatego po zauważeniu objawów należy jak najszybciej odizolować chorą rybę od reszty obsady. Pierwotniak najlepiej rozwija się w temperaturze 23-25 stopni. Osiedla się na powierzchni skóry ryby, jej płetwach, skrzelach i w okolicach oczu.
Objawy: żółtawo–brązowe punkciki na ciele ryby, przy dużym natężeniu choroby przypominają nalot, niepokój, ocieranie się o przedmioty lub o dno, mętna, postrzępiona skóra, zaczerwienione skrzela, brak apetytu, problemy z oddychaniem.
Jak leczyć? Zarażoną rybę należy odizolować do dobrze oświetlonego zbiornika z wodą o temperaturze 27-30 stopni. Stosuje się kąpiele lecznicze, m.in. z wykorzystaniem trypaflawiny, soli kuchennej, siarczanu miedzi lub błękitu metylowego. Jeśli wiele ryb nosi objawy choroby, całą obsadę należy poddać leczeniu w innym zbiorniku, a akwarium intensywnie naświetlić, ogrzać (25-28 stopni) przez 7-8 dni i odkażać specjalnym preparatem, np. Aquaseptin.
Jak zapobiegać zakażeniom ryb akwariowych?
- Kupujemy ryby, rośliny i pokarm z pewnego źródła.
- Dbamy o kwarantannę nowych ryb i roślin.
- Unikamy przekarmiania obsady i stosujemy zróżnicowany pokarm.
- Zamiast żywego pokarmu podajemy mrożony.
- Utrzymujemy stałą temperaturę wody i unikamy wahań temperatury.
- Unikamy przerybienia akwarium i dobieramy gatunki zgodnie z ich potrzebami.
- Dbamy o dobre parametry wody i czystość zbiornika.
- Izolujemy ryby z objawami choroby.